«2020-2022 жылдарға арналған республикалық бюджет туралы» жаңа заңда зейнетақы төлемдерінің мөлшері өседі. Нақты айтсақ, базалық зейнетақы 5 пайызға, ынтымақтастық зейнетақы 7 пайызға артады.

Естеріңізге сала кетсек, бүгінгі таңда зейнетақы 3 компоненттен тұрады: базалық төлем (еңбек өтіліне байланысты есептеледі), ынтымақты зейнетақы (1998 жылдың 1 қаңтарынан басталған еңбек өтіліне қарай) және жинақтаушы зейнетақы (зейнетақы шотында жиналған сомаға орай).

Базалық зейнетақы

2018 жылдың 1 шілдесінен бастап базалық зейнетақы төлеу тәртібі өзгеріске ұшырап, оның деңгейі зейнетақы жүйесіне қатысу өтіліне байланысты анықталатын болды, яғни 1998 жылдың 1 қаңтарына дейінгі жұмыс өтілі мен 1998 жылдың 1 қаңтарынан кейінгі кездегі міндетті зейнетақы жарналарын аудару кезеңі назарға алына бастады. Жаңа жүйе әдісіне сай, егер еңбек өтілі 10 жылдан кем не мүлдем болмаған жағдайда ең төменгі күнкөріс деңгейінің 54 пайызы тағайындалады. Ал 10 жылдан асатын болса әр жылына 2%-дан қосылып отырады. 2020 жылдан бастап базалық төлем 16 839 теңгені құрамақ, бұл биылғыдан 802 теңгеге көп. Осылайша, зейнетақының аталмыш бөлігі 5 пайызға артады (Толығырақ кестеде).

Ынтымақты зейнетақы

Зейнетақының бұл түрі келер жылы 7 пайызға өспек, яғни зейнетақыңызға 2 528 теңге қосылады. Сөйтіп ынтымақты зейнетақының ең төменгі мөлшері 38 636 теңгені құрайды (2019 жылы 36 108 теңге болған). Өзіңіздің ынтымақты зейнетақыңызды есептегіңіз келсе, өткен жылғыдай оның көлемін 1,07 коэффициентіне көбейтесіз.

Мысалы егер сіздің ынтымақты зейнетақыңыз 53 500 теңгені құраса, жаңа жылдан кейін оның мөлшері 57 245 теңгеге өседі.

Ал міндетті зейнетақы төлемдері енгізілгенге дейін зейнеткерлікке шығып үлгергендерге ең төменгі зейнетақы мөлшерін есептеу үшін базалық (16 839) және ынтымақты (38 636) компоненттерді бір біріне қосу керек. Сонда оның көлемі 55 475 теңге құрайды.

Жинақтаушы зейнетақы

Зейнетақы төлемінің үшінші бөлігі – жинақталған қаражат. Оның көлемі әр зейнеткерге әр түрлі белгіленеді. Себебі ол сіздің жеке зейнетақы шотыңызда жиналған сомаға байланысты. Ай сайын еңбекақыңыздан 10%-ы ұсталынып, БЖЗҚ-ға аударылып отырады емес пе? Міне бұл сол ақша. Айтпақшы, әлі зейнеткерлікке шықпағандар БЖЗҚ-ның сайтындағы «жеке кабинетіне» кіріп, ондағы зейнетақы калькуляторының көмегімен болашақ зейнетақысының мөлшерін есептей алады. Тым болмаса, қор қызметкерлеріне хабарласып, анықтауға болады. Жинақтаушы зейнетақының ең төменгі мөлшері де ең төменгі күнкөріс деңгейінің 54 пайызын, яғни 16 839 теңгені құрайды.

20 жыл еңбек өтілі бар, базалық төлеммен қосқанда 72 972 теңге зейнетақы алып келген адам, жаңа жылдан кейін 7 пайыздық өсіммен қосқанда келесідей зейнетақы алады: ынтымақты зейнетақы (50 995 х 1,07)=54 565 теңге + еңбек өтіліне қарай есептелетін базалық зейнетақы 23 076 теңге (54 565+23 076)=77 641 теңге. Яғни зейнетақы мөлшері 4 669 теңгеге өседі.

Егер еңбек өтілі 33 жыл немесе одан көп болса, 2020 жылдың 1 қаңтарынан бастап 7 пайыздық өсіммен қосқанда зейнетақы мөлшері келесідей болады: ынтымақты зейнетақы (71 024 х 1,07)=75 996 теңге + базалық зейнетақы 31 183 теңге (75 996 + 31 183)=107 179 теңге. Яғни зейнетақы мөлшері 6 457 теңгеге өседі.

Ерхан МҰХАМЕТБЕКҰЛЫ

Еңбек өтіліне байланысты төленетін базалық зейнетақы кестесі:

Біздің анықтама

Ынтымақты зейнетақы немесе еңбек зейнетақысын есептеуде азаматтардың 1995 жылдың 1 қаңтарынан бастап кез-келген үш жыл қатарынан жұмыс істеген жылдары тапқан табысы назарға алынады. Сондай-ақ ынтымақты зейнетақының көлеміне 1998 жылдың 1 қаңтарына дейінгі уақыттағы еңбек өтілі де ықпал етеді. Осы себепті толық ынтымақты зейнетақы алу үшін ер адамдарда еңбек өтілі 25 жыл, ал әйелдерде 20 жылды құрауы тиіс.