Туу және өлім-жітім көрсеткіштері өткен жылдың деңгейінде сақталса 30 жылдан кейін Қазақстан халқы 24 миллион адамнан асады. Олардың 9 миллионы еліміздің ең ірі үш қаласында тұратын болады, деп хабарлайды Бұқара.кз сайтының тілшісі BAQ.KZ-ке сілтеме жасап.
Мұндай тұжырымдарға Еңбек ресурстарын дамыту орталығының сарапшылары ҚР Ұлттық экономика министрлігі статистика комитетінің ақпаратын талдау нәтижесінде қол жеткізді. Ресми мәліметтерге сәйкес, Қазақстан халқы биылғы жылдың 1 шілдесіндегі жағдай бойынша жыл басынан бері 112 мың адамға көбейіп, 18,5 миллионнан асқан.
Сонымен бірге, урбанизация процесі белсенді түрде жалғасуда. Бірінші жартыжылдықта 112 мың тұрғынның ішінде қалалардың үлесі 74,3% құрады (2019 жылдың басында 58,2% болған). Ауылдық жерлердегі халықтың саны бар-жоғы 29 мың адамға өсті, бұл төмен көрсеткіш тұрғындардың ауылдардан кетуімен байланысты. Жыл басынан бері ауылдық аумақтардан көші-қонның теріс сальдосы 23 мың, ал табиғи өсім 52 мың адамды құрады.
Алматы, Нұр-сұлтан және Шымкент қалаларында қазіргі уақытта халықтың 22% тұрады. Егер оларға іргелес жатқан облыстарды (Алматы, Ақмола және Түркістан) қоссақ, онда бұл көрсеткіш 47,5% дейін артады.
Орталықтың сарапшыларының мәліметі бойынша, туу және өлім-жітім көрсеткіштері өткен жылдың деңгейінде, ал көші-қон ағындары соңғы бес жылдың орташа мәнінде сақталса Қазақстан халқының орташа жылдық саны 2027 жылға қарай 20 миллион адамнан асады, ал 2050 жылға қарай ол 24,5 миллион адамға жетеді.
«Осы жағдайларда 2050 жылға қарай Нұр-сұлтан қаласы тұрғындарының саны 3,1 милионнан асады, бұл 2018 жылмен салыстырғанда 194% өсімге сәйкес келеді және ең ірі мегаполис – Алматыға жақындай түседі. Отыз жылдан соң осы шаһар тұрғындарының саны 3,3 миллионға жетіп, өсім 82% құрайды. Үшінші мегаполис – Шымкенттегі халық саны 2050 жылға таман 2,6 млн адамға немесе 167% дейін өседі»,- деді еңбек ресурстарын болжау департаментінің директоры Дмитрий Шумеков.
Ол сонымен қатар, республиканың өңірлері арасында мұнай өндіретін аймақтарда халықтың қарқынды өсуі күтілетінін атап өтті. Сарапшылардың болжауынша 2050 жылға қарай Маңғыстау облысында шамамен 1 миллион 360 мың адам (2018 жылы – 669,3 мың адам), Атырауда – 1,1 миллион адам (2018 жылы – 627,2 мың адам) тұратын болады.
– Алайда халықтың өсуі біркелкі емес. 2050 жылға қарай бес облыстың (Ақмола, Қарағанды, Павлодар, Солтүстік және Шығыс Қазақстан облыстары) халқы бүтіндей есептегенде 1,3 миллион адамға немесе 2018 жылмен салыстырғанда 24% қысқаруы мүмкін. Тек бірінші жартыжылдықта аталған өңірлердің халқы 8,3 мың адамға азайған, ал кеткен адамдардың саны келгендерден 21,4 мыңға артық. Егер көші-қон құрылымында 20-30 жас аралығындағы адамдар басым болатындығын ескерсек, табиғи өсу деңгейінің төмендеуіне байланысты адам санының азаюы бұдан да жылдамдай түсуі ықтимал, – деп толықтырды Дмитрий Шумеков.
Сонымен бірге, 1990 жылдардың аяғы мен 2000-жылдардың басындағы бала туу деңгейінің төмендеуіне байланысты 20-29 жас аралығындағы әйелдер саны айтарлықтай азаятынын айтты. Егер 2018 жылы олардың саны 1,4 миллион адам болса, 2025 жылға қарай дәл осы көрсеткіш 1,1 миллион адамға дейін азаяды деп болжануда. Нәтижесінде бала туу есебінен халық санының өсуі баяулайды, бірақ бұл үрдіс тоқтамайды.
Айта кету керек, бұл болжам ретроспективаға негізделген және бірқатар факторларға байланысты орындалмауы мүмкін.
